Impresio Mertens

En dúas palabras... Xa había tempo moito que non chorabamos nun concerto. E o cabrón de Win Mertens conseguiu emocionarnos coa súa actuación redonda. O Teatro Jofre de Ferrol foi unánime no veredicto. Patalexou, púxose en pé e soñou co bandullo do arquitecto. "De diez", dicía aos seus colaboradores en baixavoz o alcalde da cidade, o Irisarri, sentado diante dos cronistas co seu look de Ramón y Cajal, meneando a cabeza.

O enorme pianista e compositor belga (flamenco) non dixo unha palabra en todo o concerto a maiores da presentación da banda. Pero para que falar cando se fai unha música tan fermosa. O vello Mertens é unha especie de mago guasón e carralleiro pero rigoroso, un clown vestido de negro, que se move coma peixe na auga nun mar misterioso e magnético que se atopa entre Anthony and the Johnsons e Rodrigo Leao. Na súa banda, a Win Mertens Ensemble só están os mellores. Contrabaixo, chelo, viola e dous violíns. Supinos virtuosos con moita alma e pouca pose parva. Mertens rouballes a alma a todos eles e a nós tamén. Non canta, bafexa, supura, susurra nunha linguaxe antiga de raiz indoeuropea que nos arremuíña, nos eleva e nos mete debaixo da terra. Mertens consegue facernos chorar, rir, bailar e cantar e pechar os ollos e soñar. Unha vez máis. E dámoslle as nosas beizóns. Imposible enfocar ben tanta emoción.

Mestre troitólogo e filólogo

O vindeiro luns, 1 de xuño, ás 8 do serán, o catedrático arraiano Juan José Moralejo, autor entre outras moitas obras, do xenial libro As troitas, miñas señoras, vai falar sobre os nomes dos ríos galegos na sede da Fundación Caixa Galicia, na rúa do Vilar de Santiago de Compostela. Coma sempre, imprescindible este Moralejo. Vémonos nos ríos, aínda que dea bastante noxo ver como están.

Win Mertens en Ferrol

Os nosos expertos musicólogos arraianos acuden este sábado ao Teatro Jofre de Ferrol para escoitar ao pianista e compositor Win Mertens. Daremos boa conta do concerto neste caderno de bitácora. A ver de que vos sona este tema... http://www.youtube.com/watch?v=dmtY6U0KwoI

A Raia Seca e o principio do mundo

O parque natural transfronteirizo máis grande da UE, o da Peneda e Xurés, que engloba 33.000 hectáreas entre Galicia e Portugal, ten sido declarado Reserva Internacional da Biosfera pola UNESCO. Esta declaración de protección internacional para o macizo granítico arraiano Gerês-Xurés pode significar un salto cualitativo na promoción e na defensa do noso principio do mundo ou tamén pode ser máis do mesmo que vai para ningures. Sexamos optimistas e confiemos en que a idea non pase por convertelo nun parque temático, se non por facer partícipes da súa xestión coordinada aos poboadores destas zonas, arraianos de pro, que son os que manteñen vivo o territorio.

Agás o xefe

Ano tras ano saltan voces críticas contra o Día das Letras Galegas. O curioso é que os contradicores desta festa político-cultural adoitan ser persoas que se presentan a elas mesmas como nacionalistas. En moitos casos os que posfazan da celebración son mesmamente escritores en lingua galega algúns dos cales, dez anos despois da súa morte, serán celebrados en actos, conferencias e congresos como figuras centrais dos Días das Letras Galegas como porvir lle reserva a Galicia. En realidade a festa de que falamos contribúa a que haxa mil días máis para as Letras Galegas nun futuro no que idioma estea vivo na boca dos compatriotas. Este ano, as rúas das nosas ciudades foron invadidas polas voces de milleiros de nenos que se manifestaban, en Correlingua, a favor do idioma da súa estirpe. Estes nenos estaban autorizados e animados polos seus pais e protexidos polos mestres e os órganos regulares dos seus centros educativos. Cando Correlingua se manifestaba pola rúa de vigo no que vivo, comprobei que eran moitos os coches que pitaban rítmicamente ao compás dos slogans da leda rapaciada. Para cousas coma esta serve o Días das Letras Galegas. Logo, como estamos en tempos de tribulación para o idioma noso, a Mesa pola Normalización convocou unha manifestación en Compostela que foi apoiada por todas as organizacións sociais, políticas e culturais verdadeiramente galegas (polo Club Financeiro de Vigo coido que non). O resultado foi que as multitudes galegófonas (milleiros e milleiros de suxeitos indignados) invadiron a cidade levítica e convertérona na capital real da nación incesante (Beiras). E isto ocorreu no Días das Letras Galegas. Letras que se celebraron con innumerables actos e festas, de Norte a Sul e de Leste a Ueste, por todo o territorio poboado por humanos en Galicia. Cada ano, a Academia Galega designa un escritor cuxa figura centrará a reflexión culta e a actividade divulgadora durante un ano. Tal figura será a clave que explique unha época da nosa Historia como pobo deferente a todos os pobos do mundo, ou sexa como nación. Este ano, a Academia escolleu Ramón Piñeiro, personalidade complexa e central dunha controversia política que chega aos nosos días. Ao finalizar o ano, a Academia porá en pé un congreso no que a vida, a obra e a época de Ramón Piñeiro será sometida a exame en profundidade. Tamén para alumear os currunchos da nosa Historia serve o conmemoración das Letras Galegas. O pasado día 17 e ao regresar do acto académico que tivo lugar en Láncara, cruceime en Vigo cun meu coñecido, de seu oficio carpinteiro de ribeira nun esteleiro da ría.

–Na Praza da Independencia –díxome– vin un sinal de prohibición para os vehículos cun letreiro que di: "Agás residentes". Eu non sei o que é "agás".– Significa "a excepción de", "non sendo", "excepto" –aclareille eu. O meu interlocutor ficou pensativo. Logo preguntou: –Entón "agás" é unha desas palabras que nos quitaron?–É -asentín. Claro que o Días das Letras Galegas serve para moito.

A derradeira sesión

Este é o nome da exposición realizada por Manuel Sendón e Olaia Sendón, que estes días podedes ver na Casa da Parra de Compostela. Paga a pena a visita. Altamente recomendable. Material evocador, luminoso e decadente. Fotografía cirúrxica do pai e un fermoso documental da filla que nos levan a viaxar polas vellas salas de cine de Galicia. A maxia e a decadencia do cinema. Cheiro a humidade das butacas. Evoco a miña infancia celanovesa, correndo polas traseiras do cine Regueiro, co Luis do Avenida e co Miguel Músico, detrás do Jesús Cagalleta, o derradeiro operador cinematográfico de sala que houbo en Celanova; para que nos deixara ver os catálogos e as películas NRM dende o caseto de proxección.

Alí, no vello cine Regueiro e tamén no Cine Clube Solpor de Celanova, coñecín a Bruce Lee, a John Wayne e a Bud Spencer, a Woody Allen, a Bertolucci, a Coppola, a Ford e aos Monty... Hoxe voltaron todos a visitarme mentres paseaba pola exposición da Casa da Parra de Compostela. Vémonos no cine e tralas fiestras da memoria. Nas traseiras do cine Regueiro, na canella e na finca do LLoves. Só ata o 10 de xullo.

O gran Seun Kuti e a orquestra Egypt 80

Fela Kuti xa pode descansar tranquilo, pois o seu fillo anda solto e seguindo os seus pasos. Tan solto que, ao mando da orquestra herdada do seu vello, Egypt 80, puxo en pé a todo o auditorio do pazo da cultura de Pontevedra. Cando morreu seu pai, en 1997, Seun só tiña 15 anos. Pero hai cousas que a estirpe perpetúa, couas que melloran xeración tras xeración, pola fixación xenética e o legado dos antergos.
Puro lume foi o que puidemos sentir os poucos espectadores deste xenial concerto. Calor, cores vivas e soños nixerianos cada vez que danzamos cos ollos pechados. Poucos foron quen de permanecer sentados todo o concerto. A banda é pura enerxía afrobeat: catro ventos, dúas guitarras, teclados, batería, dúas coristas-danzantes deliciosas e tres percusionistas máis. Seun Kuti semella un rebelde seminarista nixeriano, con pantalóns brancos aptretados, zapatos brancos de vendedor de churros e camisa branca axustada, que sacou contra o final da actuación para apoteose das féminas. Algúns machos imitaban malamente as danzas das dúas mozas africanas. Este home segue a pegada musical e o compromiso político do seu vello. Os seus concertos son coma unha oración pagana de ledicia, saxo rompente e sabor africano. Se non fora por algúns cambios de ritmo soberbios, as dúas horas semellarían unha soa canción circular, sen acougo. O sosego só se acada ao final. Iso si, Seun Kuti baila moito mellor que o seu pai, quen falaba con bastante máis propiedade e tiña a cabeza mellor amoblada ca el. A pesar de todo, un notable alto. Festa rachada. Funki, jazz, percusión, electricidade e paixón.

inter cultural

En clave australiana: II-SP e o boomerang

Publiquei eu hai moito un conto titulado "Ela, boomerang" que agoa me vén á acordanza. Escribo esta columna despois de o Tribunal das Salesas ordenar a disolución da candidatura ás eleccións europeas Iniciativa Internacionalista-A Solidaridade dos Pobos (en diante). Eu pensó que esta ilegalización constitúe un disparate político en forma de boomerang mal dirixido. A arma australiana, usada para ferir o que eles chaman "entorno abertzale", ao voltar ao cazador bátelle a este na testa en lugar de ocupar o seu lugar mansamente na man. Un periódico a fin ao PSOE, El País, editorializa poñendo en dúbida a corrección e necesidade da ilegalización e, nos artículos de fondo, Javier Pradera e algunha notabre asinatura máis sosteñen que o fallo do Supremo é feble e non se basa amáis que en indicios non demasiados racionais da afinidade dalgúns compoñentes da listas coa antiga Batasuna. Na realidade, El País e o vello raposo de Javier Pradera están moi preocupados pola ilegalización xa que esta se encontra denunciada no Tribunal de Estrasburgo ao o cal II demandou amparo. Se o Tribunal Constitucional non bota abaixo o fallo do Supremo, sen dúbida Estrasburgo condenará a ilegalización e España amosará de novo diante do mundo a faz sinistra de Torquemada e da Santa Inquisición. Ninguén cre en España que II sexa unha candidatura encoberta de Batasuna. Moito menos en Galicia. E non falo da FPG, que partipa nas listas, senón de intelectuais como Fernán-Vello ou Dionisio Pereira, este seguido de trinta asinaturas en Vieiros e noutros sitios de internet, nin tampouco da Aula Castelao de Filosofía, entidades e persoas que condenan con firmeza o que consideran un atentado aos dereitos civís, incluidos os dereitos civís dos galegos. En efecto, II está integrada por persoas e colectivos de todas as nación e territorios do Estado Español e reflecte moi ben unha esquerda realmente existente, no plano intelectual, nos movimentos sociais, na esquerda obreira xenuína, que inclúe os nacionalismos galego, vasco e catalán pero que os reborda e anchea. Se cadra o medo a unha verdadeira esquerda solidaria en todo o Estado servise de estímulo para esta ilegalización. En todo caso II non é unha Galeuzka segundo o modelo histórico tan caro a Castelao, nin unha Galeuscat. II é unha alianza dos pobos e das nacións da España anticapitalista en tempos de crise. Alianza que defende o principio de autodeterminación, que non está na Constitución española pero si no consenso democrático internacional e na letra e no espírito das Organización das Nacións Unidas. Os componentes de II son considerados perigosos polo goberno de Madrid e este move os órganos xurídicos que dependen xerarquicamente do executivo (Avogacía do Estado e Ficalía) os cales lle apresentan a unha sala ad hoc do Supremo un documento mal construído, apresurado e redactado, con palabras de cafetín (fálase de "infección", de "banderín" de engache" lexionario…). Ora ben: esa sala, especializada en grandes disidencias, cunha Lei de partidos ben anti-democrática na man, non consigue unanimidade no seu fallo. De 16 membros, 5 maxistrados votaron en contra da ilegalización de II. Non houbo unanimidade. O boomerang, no intre mesmo do fallo do Supremo, comezou a virar na dirección da testa do goberno de José Luis Rodríguez Zapatero. En todo caso, se o Constitucional non recompón o erro, verémonos en Estrasburgo.

Morre a avoa blogeira

Morre María Amelia, a blogueira más anciá do planeta aos 98 anos de idade, dous anos e medio despois de estrear, o día que fixo 95, un blog que se converteu en todo un fenómeno da Internet. Nacida en Muxía (A Coruña) en 1911, a aboa da Rede levaba una par de meses sen facer novas aportacións na súa páxina, coa que se comunicaba con milleiros de amigos dos cinco continentes. Un agarimoso saúdo blogueiro para ela dende esta beira da pantalla.

Arraianos no feisbuc

Como non podía ser doutro xeito, os arraianos estamos alí onde se coce algo importante. Reproducimos eiquí o primeiro tema de discusión da ágora arraiana no feisbuc ese famoso.

1. Hoxe imos falar das Chegas de Bois, unha tradición ancestral que se está a perder na parte galega da Raia Seca polas denuncias dos "ecoloxistas". Antigamente cada aldea arraiana tiña o seu boi totémico, que loitaba co da aldea veciña ata que un deles vencía. Xa nunca voltaban loitar porque xa se lembraban de quen era o máis poderoso. Así de nobles son os bois, pero non podemos dicir o mesmo dos humanos... Trala prohibición das chegas en Mugueimes, único lugar de Galicia onde se facían, polas denuncias dos presuntos defensores dos animais, o concello decidiu subtituir a chega por un penoso espectáculo portátil no máis puro estilo baltaril tauritón. Como se o que subxacera a esta celebración telúrica fose realmente unha pulsión taurina. En Montalegre está a capital das Chegas de Bois. Menos mal que nos queda Portugal. Aquí aínda non houbo quen se atrevera a declarar as chegas de bois un elemento fundamental da tradición galaico portuguesa. Neso estamos... loitando coa forza telúrica do totémico boi dos arraianos...

http://www.youtube.com/watch?v=9CkT_oIEA2k

2. Facelo ben aínda que non vaia a ningures... Veleiquí unha máxima dos arraianos, establecida por Henry Miller no seu día e incorporada recentemente ao noso ideario polo doutor Boullosa, o enfeitizado de malasaña. Para que os "ecoloxistas" non poidan denunciar as chegas de bois abondaría conseguir unha declaración pública dese ritual ancestral como parte do patrimonio inmaterial galaico portugués. Deste xeito, non se podería invocar o cumprimento da lei de protección de animais, porque as chegas de bois quedarían á marxe dese texto legal por tratrase dunha tradición. Dado que a ninguén lle interesa demasiado este tema, e posto que non dubidan en substituir as chegas de bois por touradas portátiles a la spanish omelette, sería bo facer unha recollida de sinaturas e unha campaña de divulgación para conseguir esa declaración e o recoñecemento público e a defensa dunha das tradicións arraianas máis ancestrais e auténticas, canda o contrabando, o espírito irredento e a dobre nacionalidade.

Seun Kuti en Pontevedra

Seun Kuti é o derradeiro fillo de Fela Anikulapo Kuti. O seu vello foi o creador do Afrobeat, corrente musical arraiana onde as haxa, e non podemos resitir a tentación de ir comprobar este sábado 23 de maio, no Pazo de Cultura de Pontevedra, se estamos ante o seu digno herdeiro. Imos á procura do espíritu arraiano do vello Kuti, para ver se a continuación da estirpe está garantida.

Fela Kuti, nixeriano e creador do Afrobeat, morto en 1997 segue sendo un dos referentes da música africana máis comprometida e brillante. Seun Kuti, na foto, aterra agora en Pontevedra coa lendaria banda do seu vello, Egypt 80, liderándoa como saxofonista e vocalista. Imos ver se arde ou non arde a cidade do Lérez e se os músicos nos fan arder a nós tamén, para arrincarnos o cheiro da celulosa. Neste caderno arraiano daremos boa conta deste concerto argallado pola xente da fábrica de chocolate. Seguiremos a informar...

Arredor do mapa de cores do xefe

En 1956 un valioso narrador galego da miña xeración, Xohán Casal, morto novo, fechouse no seu cuarto e escribiu un auto-manifesto en castelán que levaba o título de "Hacia un mapa de colores". Trataba da necesidade de que todas as nacións sen estado do mundo se convertisen en repúblicas libres e autodeterminadas. Fortemente utópico, o escrito de Xohán Casal fundamentábase nun libro que poucos galegos vivos leron: "Doutrina nacionalista" de Ramón Vilar Ponte con prólogo de Vicente Risco. Despois, Casal pasouse ao galego. Está moi divulgada a idea de que os nacionalismos (das nacións sen estado) son perxudiciais; especialmente, na circunstancia española, o vasco, o catalán e o galego (por orde de displicencia). Soe argumentarse contra estes nacionalismos que o mundo camiña cara unidades políticas superiores e que as nacións de poboación pouco numerosa son inviabeis como estado. Deixemos a unha banda o feito de que Islandia (mesmo en crise) é a república do mundo capitalista (controlado) máis próspera e feliz, a pesares de non ter senón uns centos de milleiros de habitantes. O caso é que a profecía de Xohán Casal resultou realidade. Desque el escribiu "Hacia un mapa de colores" deica hoxe, no mundo xurdiron infinidade de novas repúblicas independentes. Antes de Casal, e a raíz da Revolución de Outubro e da Guerra Europea, Finlandia, Checoslovaquia e outros países pintaron o mapa de Europa con matices inéditos. Eu relembro o continente africano sen outros estados que Liberia, Unión Sudafricana e Exipto, pois Etiopía na miña nenez fora invadida polas valentes forzas expedicionarias do Duce para crear o Novo Imperio Romano. E ben, ao longo da miña vida fun vendo como Africa enteira se descolonizaba, para ben unhas veces e outras para regular, e aquel mapa ia sendo coloreado con todas as cores e combinacións da cuatricomía e do Arco da Vella. Asia e Oceanía tamén se vestiron de tintas rechamantes; por veces coa cor do sangue, caso Viet Nam, Laos e Cambodja. O comunismo e o neutralismo progresista chamábanlle a éstes "movementos de liberación nacional". E fomentábannos a Unión Soviética, as democracias populares, China, Cuba. Israel apareceu no mapa político, esta vez con cores sombrizas de inxustiza en permanente expansión cartográfica. Un vento contrario da Historia fomentou, despois, os nacionalismos capitalistas seguindo a directiva dos EEUU. A consigna era aniquilar a URSS e, na queda do estado federal do socialismo real, accederon á independencia repúblicas que xa intentaran ter pintada a súa cor no mapa da "nova" Europa deseñada pola Alemaña nazi: as bálticas, Georgia, Ucraíña, Bielorrusia. Nas estepas da Asia Central, coa música de Borodin ao fondo, apareceron as cores dos novos estados petroleiros. Logo foi preciso destruir Yugoslavia, e o odio relixioso e o fanatismo incitado polo estranxeiro culminou en repúblicas independentes tan inverosimeis coma é Kosovo. Non sei con que cor figura Kosovo no mapa desta triste Europa en que nos tocou vivir. Ao mellor resulta ser de cor Ilusión, coma dicía Quevedo.Escribiu Étienne Balibar: o nacionalismo é plástico. Todo pende de que contido de clase teña e a quen sirva. Penso en Tibet e en que de acadar a independencia que lle procuran as forzas negras da historia, levará ao mapamundi a cor da alienación relixiosa e da tristura pre-lóxica.

Manifesto das Redes Escarlata

Ante a ilegalización da candidatura Iniciativa Intenacionalista, que tiña previsto concorrer ás próximas eleccións ao Parlamento Europeo, as Redes Escarlata queren deixar constancia do seguinte:
1.-Aínda que a nosa militancia pertence a diversas opcións políticas, consideramos boa nova o artellamento dunha candidatura que defende a autodeterminación desde posicións inequívocas de esquerda.
2.-O Estado marcou no seu horizonte a eliminación física de calquera ideoloxía hostil á monarquía constitucional. Nese proxecto común do PSOE e do PP quedan significativamente dentro da legalidade -así o advertimos no seu momento ao denunciarmos a Lei de Partidos- as organizacións ultradereitistas de signo xenófobo, nazi, católico, etc.
3.-A resposta contra este novo esmagamento das ideoloxías que España desexa expulsar da libre confrontación nun proceso electoral non debe vir só das propias institucións europeas, senón dos partidos, sindicatos e plataformas que se din democráticas. De non se dar unha inmediata reacción por parte do resto do espectro político galego, coidamos que no futuro será realmente difícil evitar a sospeita de que o silencio e a insolidariedade sirvan outro amo diferente do que, unha vez máis, criminaliza a defensa da autodeterminación e do anticapitalismo.
Saúde e República
Compostela, 15 de maio de 2009

A morte de John Ford

Agora que só me dedico ao cultivo profisional de bonsais, xa o podo contar, porque eu estaba alí, ao pé da súa cama. Podo dicir que hai tres versións sobre as derradeiras palabras de John Ford antes de morrer e que as tres son verdadeiras, porque seica a verdade sempre é unha mentira que aínda non ten sido descoberta, ou algo así dixeron pola radio... Velaí van as tres versións da mesma realidade (algún día voltaremos falar aquí de Connemara e de homes tranquilos).

1. Un cura irlandés está a facer unha cerimonia de extrema unción interminable. Ford está en coma, deitado na cama do hospital, pero milagreiramente abre un ollo para dicir: Santa maría madre de Dios...

2. O cura moe aos santos todos coa extrema unción. Non dá rematado e Ford sae do seu letargo comatoso para dicir: Coooortén!, como se estivera rodando O home que matou a Liberty Valance.

3. Estamos na mesma situación, no leito de morte, co cura e coas uncións extremas e, de súpeto, o director abre un ollo e di: non teredes un puro por ai?