terça-feira, agosto 25, 2009

Franco fóra da RAG

Despois do triunfo do golpe militar do 1936 en todas as gornicións dependentes da capitanía xeral da Coruña e da marítima de Ferrol en Galicia, a Academia Galega entrou en crise. Crise que estuda admirabelmente ben X.L. Axeitos nun artigo histórico que verá a luz en breve. Durante a guerra había algún académico en zona republicana (Cabanillas, Castelao) e outros, represaliados, na franquista (Otero Pedrayo). Temeuse seriamente pola desaparición do Instituto, inda que este debeu de ter bos padriños no corazón da besta (pensó sempre en Eugenio Montes). Entraron novos membros, como Filgueira Valverde, Cuevillas ou Bouza Brey, que permitiron que a Academia, se ben, desnaturalizada, seguise estando máis ou menos viva.Naqueles días negros, coa Academia intervida políticamente e posta baixo o poder absoluto do rector da Universidade Compostelana, a institución nomeou a Franco "presidente de honor" ou "membro de honor" –non sei ben. Nunca este suxeito, na súa dilatada vida como dictador omnoímodo, tivo o menor contacto coa Academia Galega, que eu saiba. Xa leremos o que Axeitos publique, sen dúbida definitivo.E ben, na súa última reunión plenaria na Rúa das Tabernas a Academia Galega acordou retirarle a Franco o seu título honorífico. Na cidade da Coruña, que é a que en Galicia conserva con maior lealtade e contumacia os nomes públicos do franquismo, a repercusión do acordó acatado pola corporación que vela oficialmente polo idioma vai ter un especial significado. Coido que a fórmula usada para expulsar a Franco das Tabernas foi algo así: dado que o nomeamento foi forzado polas circunstancias golpistas da 1936, Franco nunca foi en realidade membro honorífico da Academia e, en diante, non o será en absoluto nin sequera de xeito irregular. Así, discretamente e sen demasiada publicidade, a Academia de Curros, Murguía, Castelao, Cabanillas ou Otero Pedrayo sumouse á Universidade de Compostela e a todas as altas institucións que eliminaron dos seus protocolos herdados o nome do galego que máis daño lle fixo a Galicia en todos os días da súa Historia. Algúns pensan, e non sen razón, que a resolución tomada pola Academia é algo serodia. Pro, en troques, resulta moi oportuno expulsar a memoria de Franco da nosa Academia nun intre no que o goberno autonómico de Núñez Feijóo está a tomar medidas destinadas á destrucción da lingua galega e, polo tanto, franquistas.Durante a sesión académica na que se tratou do asunto de referencia, este seu cronista estivo pensando en Philippe Petain, mariscal de Francia, vencedor de Verdun, escritor con méritos propios e membro da Academia Francesa desde 1925. Foi considerado traidor á Patria por colaborar co III Reich e coa ocupación de Francia, e por presidir unha república satélite de Alemaña e fascista. A pena de norte a que foi xustamente condenado resultou xenerosamente conmutada. Pero a súa norte moral republicana executouse de veras ao lle seren retirados os graus militares e as condecoracións. Perdeu Petain a condición de académico en 1945, ao día seguinte da Liberación. O mariscal Petain era moi admirado por Franco, tanto que este lle ofreceu un exilio dourado en España. Agora Franco xa foi radiado da Academia Galega por razón semellantes ás que asistiron á Academia Francesa para radiar Philippe Petain.

terça-feira, agosto 11, 2009

Homenaxe ás vítimas do franquismo no Furriolo

Os dous cartaces dos actos que imos celebrar os arraianos o día 29 de agosto, sábado, no Furriolo e no cemiterio de San Breixo de Celanova, son obra do artista celanovés, Baldo Ramos.

terça-feira, agosto 04, 2009

MANIFESTO ANDAINA

A VISTA DOS MEUS OLLOS...
Atopámonos enriba do carballo do Santo, en Ludeiros. Dende eiquí descansa a vista dos meus ollos. Refírome con este verso ás terras asulagada de Buscalque, encoradas pola lingua negra dun Lindoso que o afastou para sempre de min, do meu primeiro ollar de cada mañá, xunto con Aceredo, O Bao e A Reloeira, un dos vales máis fermosos dos que podíamos gozar os arraianos, a terra da infancia da miña muller e o val que nunca coñecerán os meus fillos.
O Limia debuxa os contornos dunha terra que se viste de gris e verde para coroarse nos altos de cornos de cabras ceibes e aguias que empreñan un ceo sempre azul. As urces e os toxos arnaus agochan ollos que adormecen de día para na noite camiñar polo mundo das ánimas, e é que eiquí onde os Lobos son guerrilleiros.
Nestas terras de contos, lendas e xentes labregas os Padres son admiradores das meigas e percuran o coñecemento do máis alá, eiquí, ao carón do lume que arde azul e que aquece os corpos arrefecidos.
O coto que é a nosa Serra de Santa Eufemia, martirio da nomeada santa, é unha ledicia para os ollos, que dende o alto se perden en Viana neses días limpos (coma o de hoxe), e que se agudizamos os ouvidos co ar que nos envolve, escoitaremos os Sons das baleas dos que nos fala a poetisa de Riocaldo.
Estas torgas apelidan ao poeta ibérico que decía: “Há sitios do mundo que são como certas existencias humanas: tudo se cojuga para que nada falte á sua grandeza e perfeiçao. Este Gerês é um deles”.
Os valentes eran os que se enfrontaban á vida coa esperanza de cambiar o futuro, os que nunca tiñan medo porque o medo era covarde e a liberdade había que gañala coa loita e cos ideais; os valentes foron os que puxeron os alicerces para unha liberdade duradoira e un mundo libre do fascimo, un deles foi o noso irmán aviador, Elixio Rodríguez, arraiano entre os arraianos. E valentes foron tamén aqueles que cada noite saían a percurar o pan co que encher os bandullos baleiros dos seus polos vieiros do contrabando, e enchían de vida a noite nas quenllas nas que camiñaba o xabón e o aceite, os cravos e a fariña, os ovos e os motores, as boinas e as armas, que como di o novo poeta de Celanova, Baldo Ramos, esas son aguias que aniñaron na nosa memoria.
Nesta nosa terra os camiños son de privilexio e os personaxes das nosas lecturas habitan en Arraianos. Entre eles están Nicasio Remuñán, Obdulia ou Dorinda.
Eiquí o noso mundo chámase Ludeiros, Lindoso, Soajo, Padrendo, Manín, Olelas, e o noso maio é frorido coma o de Curros, e os poemas son coma flores, así os retrata Joao Luís Días.
Compañeiros arraianos, comezamos a nosa andaina onde se atopan as chaves do ceo, agasallados polo centenario carballo de fondas raizames, raizames coma as do Pepe do Pementa (meu pai), un home que acumula multitudes de vivencias neste o seu terruño e que amablemente compartirá con nosoutros.
Este texto de Xesús Díaz abriu a xornada do Recoñecemento ao Arraiano Maior da Raia Seca de 2009

segunda-feira, agosto 03, 2009

Lástima de bois!!

XL Méndez Ferrín no Faro de Vigo. 3 de agosto. O famoso chiste de Castelao sempre se me representou en Pontevedra. Un paisano olla para a comida e ceiba con medio riso o ironia lapidaria: "Lástima de bois!. Hai uns anos tal frase constituiuse, con éxito, en lema dun movemento contra as corridas de touros en Ourense. Hoxe non lle dirá moito a vastos sectores da nosa sociedade porque no contexto xa non hai bois e, mesmamente, cuase xa non hai agricultores. Hoxe xa non existen bois de tiro (os colludos son outros) en Galicia, pero a súa memoria aínda alenta. Cando García Lorca escribe en galego fainos ver cos ollos da nocturnidade fantástica os "lentos bois a iauga" e toda Galicia fica evocada. "Aran os bois e chove"- dixera Díaz Castro nun dos mellores poemas da historia da literatura galega. Traduzámos isto á lingua do norte de Burgos e verán que desastre: "aran los bueyes y llueve".No seu libro "As Tres Columnas" Sabino Torres danos curiosas noticias do misérrimo universo taurino de Pontevedra. Faise acordante das putiñas de antano cando daban o salto do Campo do Boi da Moureira ao Campo da Torre, e mesmo relaciona Pepe Hillo de Barrantes con aquel bairro de tolerancia. Sempre no ambiente da prostitución triunfou o espírito español e andalucista cuxos símbolos son a baixa canción aflamencada e os touros.Faime moita graza saber por Sabino que esas tropas chamadas "peñas" que, uniformadas ao estilo Pamplona, se puxeron de moda en Pontevedra haberá vinte e tantos anos tiveron como autor intelectual o bibliófilo ligado á Misión Biolóxica de Galicia Antonio Odriozola. A imitación dos sanfermines, na vila de Pontevedra, xorde unha amósega do profundo auto-odio de moitos galegos. (Uns queren ser españois, outros vascos, outros pamplonicas, outros portugueses, outros escoceses ou irlandeses). Póñanse como se poñan, o certo é que a corrida de touros da Peregrina de Pontevedra é unha festa absolutamente allea ás tradicións e á cultura galega. Aínda que a patronice o concello de BNG-PSOE.Vexo por aí movementos anti-taurinos que basean os seus argumentos abolicionistas na crueldade da festa. Respecto esa liña de protesta, tan vella que nos fai acordantes do que Jovellanos chamou "policía de espectáculos". Pro eu gosto das corridas de touros en España e en Portugal, ainda que en Galicia me parezan unha presenza incongruente e provinciana. Confeso, pois, que me sinto ben, por exemplo, en Coria, vendo a bárbara tourada na praza da vila como a vería un turista norteamericano do tipo Welles ou do tipo Hemingway, admirándose da salvaxada.Tamén declaro ser partidario da demolición da praza de touros de Pontevedra e de destinar tan considerábel superficie a un edificio cultural digno da cidade que chamamos vila. En todo caso o único bon que lle debe Pontevedra á súa praza de touros é a revista Litoral. Fundada esta por Sabino Torres a principio dos cincuenta, a súa cabeceira foi adquirida uns dez anos despois por Domingo Dominguín, empresario da praza de touros. Como este era membro activo do PCE, entregoulle o periódico aos comunistas e a outras persoas simpáticas e animosas da intelectualidade local. Entre todos conseguiron facer de Litoral a revista máis ceibe, culta e progresista do territorio franquista na época. "Deus escreve direito com linhas tortas"- como reza a Biblia protestante dos portugueses.